Rana skóry, która nie goi się, goi się powoli lub goi, ale ma tendencję do nawrotów, jest znana jako rana przewlekła. Niektóre z wielu przyczyn przewlekłych (trwających) ran skóry mogą obejmować urazy, oparzenia, nowotwory skóry, infekcje lub podstawowe schorzenia, takie jak cukrzyca. Rany, które goją się długo, wymagają specjalnej opieki.
Przyczyny ran przewlekłych
Niektóre z wielu przyczyn przewlekłej rany skóry mogą obejmować:
- Unieruchomienie, odleżyny, gdy utrzymujące się miejscowe ciśnienie ogranicza przepływ krwi
- Znaczny uraz skóry
- Chirurgia – nacięcia (nacięcia wykonane podczas operacji) mogą ulec zakażeniu i wolno goić się
- Głębokie oparzenia
- Podstawowe schorzenia, takie jak cukrzyca lub niektóre rodzaje chorób naczyniowych
- Specyficzne rodzaje infekcji, takie jak wrzody Bairnsdale lub Buruli
- Owrzodzenia troficzne, w przypadku których brak czucia powoduje, że codzienny uraz prowadzi do owrzodzenia – na przykład w neuropatii cukrzycowej i trądu.
Proces gojenia
Proces gojenia się rany skóry przebiega według przewidywalnego schematu. Rana może się nie zagoić, jeśli jeden lub więcej etapów gojenia zostanie przerwanych. Normalne etapy gojenia się ran obejmują:
- Stan zapalny – naczynia krwionośne w tym miejscu zwężają się (zwężają się), aby zapobiec utracie krwi, a płytki krwi (specjalne komórki krzepnące) gromadzą się, tworząc skrzep. Po zakończeniu skrzepu naczynia krwionośne rozszerzają się, aby umożliwić maksymalny przepływ krwi do rany. Dlatego gojąca się rana na początku wydaje się ciepła i wygląda na czerwoną. Białe krwinki zalewają ten obszar, niszcząc mikroby i inne ciała obce. Komórki skóry rozmnażają się i rosną w ranie.
- Faza fibroblastyczna – w ranie zaczyna rosnąć kolagen, włókno białkowe zapewniające skórze siłę. Wzrost kolagenu powoduje, że brzegi rany kurczą się razem i zamykają. W miejscu powstawania małych naczyń krwionośnych (kapilar), które zaopatrują nową skórę w krew.
- Etap dojrzewania – organizm stale dodaje więcej kolagenu i udoskonala zraniony obszar. Może to zająć miesiące, a nawet lata. Dlatego blizny z czasem bledną, a rany trzeba pielęgnować jeszcze przez jakiś czas po ich zagojeniu.
Bariery w gojeniu się ran
Czynniki, które mogą spowolnić proces gojenia się ran, obejmują:
- Martwy naskórek (martwica) – martwy naskórek i ciała obce zakłócają proces gojenia.
- Infekcja – otwarta rana może wywołać infekcję bakteryjną. Ciało walczy z infekcją, zamiast goić ranę.
- Krwotok – uporczywe krwawienie spowoduje oddzielenie brzegów rany.
- Uszkodzenia mechaniczne – na przykład osoba unieruchomiona jest narażona na odleżyny z powodu stałego nacisku i tarcia.
- Dieta – złe wybory żywieniowe mogą pozbawić organizm składników odżywczych potrzebnych do leczenia rany, takich jak witamina C, cynk i białko.
- Stany chorobowe – takie jak cukrzyca, anemia i niektóre choroby naczyniowe, które ograniczają przepływ krwi do danego obszaru lub jakiekolwiek zaburzenia, które utrudniają układ odpornościowy.
- Wiek – u osób starszych gojenie się ran trwa zwykle dłużej.
- Leki – niektóre leki lub terapie stosowane w leczeniu niektórych schorzeń mogą zakłócać proces gojenia organizmu.
- Palenie – palenie papierosów utrudnia gojenie się i zwiększa ryzyko powikłań.
- Żylaki – ograniczony przepływ krwi i obrzęk mogą prowadzić do uszkodzenia skóry i uporczywego owrzodzenia.
- Suchość – rany (takie jak owrzodzenia nóg) wystawione na działanie powietrza rzadziej goją się. Różne komórki biorące udział w procesie gojenia, takie jak komórki skóry i komórki odpornościowe, potrzebują wilgotnego środowiska.
Metody diagnostyczne
Należy zidentyfikować przyczynę rany przewlekłej, aby można było kontrolować jej przyczyny. Na przykład, jeśli wrzód nogi lub stopy jest spowodowany cukrzycą, lekarz oceni kontrolę poziomu cukru we krwi i może zalecić wizytę u podologa, aby zapobiec nawrotom owrzodzeń w przyszłości. W przypadku owrzodzenia spowodowanego żylakami może być konieczne leczenie chirurgiczne żył. Metody diagnostyczne rany przewlekłej mogą obejmować:
- Badanie przedmiotowe obejmujące oględziny rany oraz ocenę miejscowego nerwu i ukrwienia
- Historia medyczna, w tym informacje o przewlekłych chorobach, niedawnych operacjach i lekach, które rutynowo lub niedawno przyjmowałeś
- Badania krwi i moczu
- Biopsja rany
- Posiew rany w celu wyszukania jakichkolwiek (patogennych) mikroorganizmów chorobotwórczych.
Możliwości leczenia
Leczenie zalecane przez lekarza zależy od wieku, stanu zdrowia i charakteru rany. Ogólna opieka medyczna może obejmować:
- Czyszczenie w celu usunięcia brudu i gruzu ze świeżej rany. Odbywa się to bardzo delikatnie i często pod prysznicem.
- W niektórych przypadkach urazów może być zalecane szczepienie przeciwko tężcowi.
- Konieczne może być chirurgiczne zbadanie głębokiej rany. Przed badaniem zostanie podany środek znieczulający miejscowo.
- Chirurgiczne usuwanie martwego naskórka. Podany zostanie środek znieczulający miejscowo.
- Zamykanie dużych ran szwami lub zszywkami.
- Opatrunek na ranę. Opatrunek wybrany przez lekarza zależy od rodzaju i ciężkości rany. W większości przypadków ran przewlekłych lekarz zaleci wilgotny opatrunek.
- Łagodzenie bólu za pomocą leków. Ból może powodować zwężenie naczyń krwionośnych, co spowalnia gojenie. Jeśli twoja rana powoduje dyskomfort, powiedz o tym lekarzowi. Lekarz może zasugerować przyjmowanie leków dostępnych bez recepty, takich jak paracetamol lub przepisać silniejsze leki przeciwbólowe.
- Leczenie objawów infekcji, w tym bólu, ropy i gorączki. W razie potrzeby lekarz przepisze antybiotyki i opatrunki przeciwbakteryjne. Weź zgodnie z zaleceniami.
- Przeglądanie innych leków. Niektóre leki, takie jak leki przeciwzapalne i steroidy, zakłócają proces gojenia organizmu. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach (w tym lekach pochodzenia naturalnego) lub ostatnio przyjmowanych. Lekarz może zmienić dawkę lub przepisać inne leki do czasu wygojenia rany.
- Używanie pomocy, takich jak pończochy podtrzymujące. Używaj tych pomocy zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Leczenie innych schorzeń, takich jak anemia, które mogą uniemożliwić gojenie się rany.
- Przepisywanie określonych antybiotyków na rany spowodowane wrzodami Bairnsdale lub Buruli. Mogą być również potrzebne przeszczepy skóry.
- Zalecenie operacji lub radioterapii w celu usunięcia owrzodzeń gryzoni (nieinwazyjny rak skóry).
- Poprawa ukrwienia podczas operacji naczyniowej, jeśli cukrzyca lub inne schorzenia związane ze słabym ukrwieniem uniemożliwiają gojenie się ran.
Sugestie dotyczące samoopieki
Kieruj się swoim lekarzem, ale sugestie dotyczące samoopieki w przypadku wolno gojących się ran obejmują:
- Jeśli to możliwe, nie należy przyjmować leków, które zakłócają naturalny proces gojenia organizmu. Na przykład leki przeciwzapalne (takie jak aspiryna sprzedawana bez recepty) będą utrudniać działanie komórek układu odpornościowego. Poproś lekarza o listę leków, których należy unikać w krótkim okresie.
- Upewnij się, że jesz prawidłowo. Twoje ciało potrzebuje dobrego pożywienia, aby napędzać proces gojenia.
- Włącz do swojej diety produkty bogate w witaminę C. Organizm potrzebuje witaminy C do produkcji kolagenu. Codziennie spożywane świeże owoce i warzywa dostarczą organizmowi innych składników odżywczych niezbędnych do gojenia ran, takich jak witamina A, miedź i cynk. Pomocne może być uzupełnienie diety w dodatkową witaminę C.
- Opatruj ranę. Rany goją się szybciej, jeśli są utrzymywane w cieple. Staraj się zmieniać opatrunki szybko. Wystawienie rany na świeże powietrze może obniżyć jej temperaturę i spowolnić gojenie na kilka godzin.
- Nie używaj antyseptycznych kremów, płynów do przemywania ani sprayów na przewlekłą ranę. Preparaty te są trujące dla komórek biorących udział w gojeniu ran.
- Regularnie ćwicz, ponieważ zwiększa przepływ krwi, poprawia ogólny stan zdrowia i przyspiesza gojenie się ran. Poproś lekarza o sugestie dotyczące odpowiednich ćwiczeń.
- Zarządzaj wszelkimi przewlekłymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca.
- Nie pal.
Skontaktuj się z lekarzem
Sprawdzaj regularnie swoją ranę. Należy natychmiast zgłosić się do lekarza, jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy, w tym:
- Krwawienie
- Narastający ból
- Ropa lub wydzielina z rany
- Gorączka
- Zawsze skonsultuj się z lekarzem, jeśli masz jakiekolwiek obawy dotyczące rany
Gdzie uzyskać pomoc
- W nagłych przypadkach zadzwoń na 999 lub 112
- Twój doktor
- Personel szpitala
- Personel opieki domowej
- Specjalistyczne kliniki ran
- Oddział ratunkowy najbliższego szpitala.